ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ:

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ:

• Αναφορά στους όρους «ιστορία» και «παράδοση» σε σχέση με την ιδιαίτερη πολιτισμική συγκρότηση των ορεινών περιοχών.
• Η πολιτιστική και οικονομική σημασία της διατήρησης της παράδοσης (υλικής και άυλης), η θεώρηση του πολιτισμού ως βασικού πυλώνα της ολοκληρωμένης ανάπτυξης.

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ:

• Τα στοιχεία που συγκροτούν την ταυτότητα ενός οικισμού και ο τρόπος αναγνώρισης τους, η προσπάθεια ανάδειξης, ενίσχυσης, «κατασκευής» ταυτότητας, η σχέση με την αναπτυξιακή διαδικασία.
• Αναφορά στους όρους αναγνώρισης, προστασίας και ανάδειξης της ταυτότητας των ορεινών περιοχών του Ελλαδικού Χώρου. Ειδικότερη αναφορά στους παραδοσιακούς ορεινούς οικισμούς της Ηπείρου και το Μέτσοβο.

ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ:

• Παραδοσιακοί ορεινοί οικισμοί και σύγχρονη ζωή. Οι δυνατότητες ένταξης της σύγχρονης ζωής στον παραδοσιακό χώρο (επανάχρηση παλιών κελυφών, νέα κτίσματα στον παραδοσιακό ιστό, παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο, στο φυσικό τοπίο κλπ)
• Αναγνώριση, τεκμηρίωση και ανάλυση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος των παραδοσιακών ορεινών οικισμών σε διάφορες κλίμακες (πολεοδομική, αρχιτεκτονική, κατασκευαστική, τοπιακη). Μεθοδολογικά εργαλεία, παραδείγματα
• Αρχές και παραδείγματα επέμβασης σε υφιστάμενα κτίρια, ιστορικά/παραδοσιακά ή σύγχρονα. Επισκευές, ενισχύσεις, αναβάθμιση με όρους βιώσιμότητας.
• Ζητήματα νέας αρχιτεκτονικής δημιουργίας με παραδείγματα ένταξης νέων κατασκευών σε παραδοσιακούς οικισμούς καθώς και σε ορεινά τοπία, με έμφαση στην προώθηση νέων τεχνολογικών προτάσεων και "ευφυών" παραδειγμάτων
• Ζητήματα διαχείρισης και ανάδειξης του περιβαλλοντικού και τοπιακού πλούτου, συσχετισμένα με την προώθηση της ταυτότητας των περιοχών και με την ανάπτυξη ιδιαίτερων οικοτουριστικών προσεγγίσεων.

ΑΣΚΗΣΗ

Η επιτόπια άσκηση θα περιλαμβάνει τη βιωματική προσέγγιση και ανάγνωση των χαρακτηριστικών που καθορίζουν τη φυσιογνωμία του  οικισμού του Μετσόβου (Φυσικό και ανθρωπογενές τοπίο / ιστορικά χαρακτηριστικά/ σημαντικές διαδρομές / χαρακτηριστικά του δημόσιου χώρου / η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία / κατασκευαστικό σύστημα κτισμάτων /επεμβάσεις – αλλοιώσεις/ η λειτουργία του οικισμού, αισθητικές ποιότητες/ προβλήματα που συνδέονται με τα παραπάνω).

Στόχος της καταγραφής αυτής και ανάγνωσης, θα είναι η συγκρότηση προτάσεων για την προστασία, την ενίσχυση, την ανάδειξη και προβολή της ταυτότητας του τόπου

Η άσκηση θα υποστηρίζεται από τα θέματα των διαλέξεων, ενώ θα προσανατολίζεται - προσαρμόζεται στην ειδικότητα του κάθε σπουδαστή

Οι σπουδάστριες - σπουδαστές εξοικειώνονται με την αναγνώριση και πολλαπλή αξιολόγηση των φυσικών και δομικών χαρακτηριστικών που συνθέτουν την ταυτότητα του χώρου.

 Άσκηση στην ιεράρχηση των χωρικών ποιοτήτων, φυσικών-περιβαλλοντικών και πολιτισμικών και διερεύνηση των όρων προστασίας, ανάδειξης, ανάπτυξης και προβολής τους.

Alexander, C. (1965/1996), “A City Is Not a Tree“ in LeGates & Stout (eds.) The City Reader. Pp 118-131. Routledge, London.

BASIC PRINCIPLES CHAPTERS :1.Η Χάρτα της Βενετίας, (1975), 2.Recommendation Concerning the International Exchange of Cultural Property (Nairobi, 1976), 3. Διακήρυξη για την Ευρωπαϊκή Αρχιτεκτονική Κληρονομιά - Άμστερνταμ 1975, (1976), 4. The ICOMOS Charter for the Conservation of Historic Towns and Urban Areas (Washington Charter 1987), 5.VIENNA MEMORANDUM on “World Heritage and Contemporary Architecture –  Managing the Historic Urban Landscape” (May 2005). 6. The Valletta

Principles for the Safeguarding and Management of Historical Cities, Towns and Urban Areas. (Adopted by CIVVIH, ICOMOS April 10, 2010) etc.

Avgerinou - Kolonia, S.,  From the Valletta Principles towards the Safeguarding and Management of Historic Cities, Towns and Urban Areas, to: The Valletta Principles for the Safeguarding and Management of Historic Cities, Towns and Urban Areas, Adopted by the 17th ICOMOS General Assembly by 28 Nove,ber 2011,.Athens 2012, 4-6 p.

Corner J., (1999) chapter 10, the Agency of Mapping, Speculation, Critique & Invention (from mappings edited by Denis Cosgrove), London: Reaction Books.

Cosgrove, D., 1998(1984). Social formation and symbolic landscape , 2nd edn., Madison: University of Wisconsin Press.

Cruz, H.; Yeomans, D.; Tsakanika, E.; Macchioni, N.; Jorissen, A.; Touza, M.; Mannucci, M.; Lourenço, P.B. (2015). «Guidelines for the on-site assessment of historic timber structures». International Journal of Architectural Heritage: Conservation, Analysis, and Restoration. Volume 9, Issue 3, 2015.

Γκανιάτσας Β., (1990), Gottfried Boehm: Η Αρχιτεκτονική Δημιουργία ως Διαδικασία Ένταξης, Δελτίο ΣΑΔΑΣ 25.

Ζήβας Δ. (1991) , Τα Μνημεία και η Πόλη, Αθήνα: Εκδ. Ε.& Λ. Λυρούδια.

Hirsch, E. and O’Hanlon, M. (1995) The Anthropology of Landscape: Perspectives on Place and Space. Oxford: Clarendon Press.

Hobsbawm E., Ranger T. (2004): Η επινόηση της Παράδοσης. Αθήνα: Εκδ. Θεμέλιο.

Καλλιγά Χ. & Μάλλιαρης Α. (επιμέλεια), ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ για την Αποκατάσταση Ιστορικών Οικισμών με Σκοπό τις Νέες Χρήσεις, Εστία 2004.

Καραδήμας Κ,  Κωνσταντινίδου Ε. (επιμέλεια),(2015) «Αρχιτεκτονικές Σπουδές και Αρχιτεκτονική Κληρονομιά», Πρακτικά ημερίδας, Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, εκδόσεις ΑΡΧΕ-ΤΥΠΟ.

King, Anthony (2004) Spaces of Global Cultures: Architecture – Urbanism – Identity, London and New York: Routledge.

Κονταράτος Σ. (1986).., Αρχιτεκτονική και Παράδοση: Ιδεολογίες, Πρακτικές και Προβλήματα στη Χρήση του Αρχιτεκτονικού Παρελθόντος, Καστανιώτης

Κωτσιόπουλος Α. & Ξεναρίου-Μανασσή Α (1982), Συντήρηση και Αναβίωση Παραδοσιακών Κτιρίων και Συνόλων, University Studio Press, Θεσσαλονίκη.

Κωνσταντινίδου Έ., Αρχιτεκτονική Σύνθεση σε ιστορικό περιβάλλον, Χρονικά Αισθητικής, Ελληνική Εταιρεία Αισθητικής, 50 χρόνια, 2010-2012, Τόμος 46, vol.B, σελ. 135-150.

Lynch, K. (1960).  The image of the city. Cambridge (Massachusetts) : The Massachusetts Institute of Technology Press.

Larkham P., (1996) Conservation and the City, ed. Routledge

Le Corbusier, Η Χάρτα των Αθηνών, ελληνική έκδοση 1987, Ύψιλον Βιβλία, Αθήνα

Maistrou, H., Analysis of Urban Patterns in Historic Settlements, as Basis for the their Conservation and Planning, in European Research on Cultural Heritage, Volume 4 “Geometry and Urban tissue” Prague 2006.

Maistrou, H., Design Principles for a Sustainable Urban and Architectural Design in “Ecopolis Revealing and Enhancing Sustainable Design” Alinea edition, 2005.

Maistrou E. (2012), Historic Cities and Settlements integrated protection and sustainable development, (Sustainable Developmant, Culture, Traditions Journal, Syros Institute vol.1-B)

Μωραΐτης Κ. (2012): Το τοπίο, πολιτιστικός προσδιορισμός του τόπου. Παρουσίαση και θεωρητικός συσχετισμός των σημαντικότερων νεότερων προσεγγίσεων της τοπιακής επεξεργασίας του τόπου. Αθήνα: Διδακτορική διατριβή ΕΜΠ.

Μωραΐτης Κ. (2015): Το τοπίο, πολιτιστικός προσδιορισμός του τόπου. Σημειώσεις για τη νεότερη, τοπιακή επεξεργασία του τόπου. Αθήνα: Εκδ. Ι. Σιδέρη.

Μωραΐτης Κ. (2015): Η Τέχνη του Τοπίου: Πολιτιστική επισκόπηση των νεωτερικών τοπιακών θεωρήσεων και διαμορφώσεων. Αθήνα: Ηλεκτρ. Εκδόσεις Κάλλιπος.

Μπούρας X., ΄Ενταξη Νέων Κτιρίων σε Παλιά Σύνολα, (Σημειώσεις μαθήματος).

Morales - Sola I., (1985) , From Contrast to Analogy: Developments in the Concept of Architectural Intervention, Lotus International 2

Management Guidelines for World Cultural Heritage Sites. Feilden, B.M.; Jokilehto, J. Rome: ICCROM, 2nd ed., 1998; XI + 137 p.

Management Guidelines for World Cultural Heritage Sites (Title and text in Arabic). Feilden, B.M.; Jokilehto, Jukka ICCROM: Rome, 2005; XIII, 142 p. Μουτσόπουλος Ν. (1983), Η αρχιτεκτονική μας κληρονομιά

Νομικός Μ., (1997), Αποκατάσταση και επανάχρηση ιστορικών κτιρίων και συνόλων. Μεθοδολογία και εφαρμογές, Τμήμα Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, Θεσσαλονίκη.

Parent M. (1988), Η ιδέα της Παγκόσμιας Κληρονομιάς, Courrier της Unesco, ελληνική έκδοση

Pressouyre L. (2001), Το παρελθόν δεν είναι μόνο από πέτρα, Courrier της Unesco, ελληνική έκδοση.

Rossi A. (1987),  The Architecture of the city, (εκδ. Σύγχρονα θέματα, Αθήνα)

Schulz-Norberg C., (1980), Genius Loci: Towards a Phenomenology of Architecture, Academy Editions, London.

Schama, S.(1995) Landscape and Memory, New York: Alfred A. Knopf

Στεφάνου Ι., Εργαστήριο Πολεοδομικής Σύνθεσης, «Η φυσιογνωμία της Ελληνικής πόλης», Ε.Μ.Π., Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., Αθήνα 2000.

Fitch J.,  (1982), Historic Preservation, Mc.Graw Hill Company, USA.

Tilley, Christopher (1994) A Phenomenology of Landscape: Places, Paths and Monuments, London: Berg

Weber W., Yannas S. (edit. 2014): Lessons from Vernacular Architecture . London: Earthscan from Routledge.

Ε. Tsakanika, J. Branco, (2018), “Reinforcement of Historic Timber roofs”, RILEM committee. State of the art chapter. Edition of Rilem in special issue for reinforcement of Timber structures..

Ε. Τσακανίκα, (2014). “Μεθοδολογία Αποκατάστασης Ιστορικών κτηρίων.  Εφαρμογές  στο Τούρκικο Αρχοντικό και στο Αγά Τζαμί  στη  Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου” (ed : Κ. Τρακασοπούλου, Μ. Δούση, Ν. Χατζητρύφων),  2ο Εθνικό συνέδριο Ήπιων Επεμβάσεων Θεσσαλονίκη 2004, τομ.2, σελ.48-62.

Χατζηγώγας Γ. (επιμέλεια), Αρχιτεκτονική και Παράδοση: Η παράδοση σε Σύγχρονες Ιδεολογικές, Επιστημονικές και Αρχιτεκτονικές Πρακτικές, Εκδόσεις Ατλαντίδα: Θεσσαλονίκη, 1982 (Εισηγήσεις των Γ. Βώκου, Σ. Κονταράτου, Κ. Μοσκώφ, Τ. Παπαδοπούλου, Α. Προδρομίδης, Ν. Σκουτέρη-Διδασκάλου, Δ. Φατούρος, Γ. Χατζηγώγα, Α. Χριστοφέλλη).

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ